TANIM

Zihinsel yetersizlik (MR), ilk olarak 18 yaşın altındaki çocuklarda ortaya çıkan gelişimsel bir yeterliliktir. Ortalamanın çok altında olan ve kişinin günlük yaşam becerilerinde (uyarlamalı işlevsellik) önemli sınırlamalara neden olan bir entelektüel işleyiş düzeyi (standart zeka testleri ile ölçülen) olarak tanımlanır.

AÇIKLAMA

Zihinsel yetersizlik, 18 yaşından önce çocukluk veya ergenlikte başlar. Çoğu durumda yetişkin yaşamı boyunca devam eder. Bir veya ortalamanın çok altında entelektüel bir işleyiş seviyesinin yanı sıra iki veya daha fazla uyarlanabilir beceri alanında önemli sınırlamalar varsa, zihinsel yetersizlik teşhisi konulur. Entelektüel fonksiyon düzeyi, zihinsel yaş (zeka katsayısı veya IQ) anlamında akıl yürütme yeteneğini ölçen standart testlerle tanımlanır. Zihinsel yetersizlik, 70-75’in altındaki bir IQ puanı olarak tanımlanır. Uyarlanabilir beceriler, günlük yaşam için gereken becerileri ifade eden bir terimdir. Bu beceriler arasında dil (iletişim) üretme ve anlama becerisi; evde yaşam becerileri; topluluk kaynaklarının kullanımı; sağlık, güvenlik, eğlence, kişisel bakım ve sosyal beceriler; öz yönlendirme; fonksiyonel akademik beceriler (okuma, yazma ve aritmetik); ve işle ilgili becerilerdir.

Genel olarak, zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocuklar, genel popülasyondaki çocuklardan çok daha sonra yürüme ve konuşma gibi gelişimsel becerilere ulaşırlar. Zihinsel yetersizliğin belirtileri doğumda veya daha sonra çocuklukta ortaya çıkabilir. Çocuğun başlangıcındaki yaşı, şüpheli yetersizlik nedenine bağlıdır. Bazı hafif zeka geriliği vakaları, çocuk okul öncesi veya anaokuluna girmeden önce teşhis edilmez. Bu çocuklar tipik olarak sosyal, iletişimsel ve işlevsel akademik becerilerde zorluk çekerler.

Zihinsel yetersizliğin şiddeti değişir. ABD’deki akıl sağlığı profesyonelleri için tanısal standart olan Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, dördüncü baskı, metin revizyonu (DSM-IV-TR), dört farklı zihinsel yetersizlik derecesini sınıflandırır: hafif, orta, ağır ve çok ağır. Bu kategoriler, kişinin işleyiş seviyesine dayanmaktadır.

Hafif düzeyde zihinsel yetersizlik

Zihinsel yetersizliğe sahip olan nüfusun yaklaşık% 85’i hafif derecede yetersizliğin kategorisindedir. IQ puanları 50-70 arasındadır ve genellikle altıncı sınıf seviyesine kadar akademik beceriler kazanabilirler. Oldukça kendine yeterli hale gelebilirler ve bazı durumlarda toplum ve sosyal destek ile bağımsız olarak yaşayabilirler.

Orta düzeyde zihinsel yetersizlik

Zihinsel yetersizliğe sahip olan nüfusun yaklaşık% 10’u orta derecede engelli olarak kabul edilir. Orta derecede zihinsel yetersizlikten etkilenmiş kişiler 35-55 arasında değişen IQ puanlarına sahiptir. İş ve kişisel bakım görevlerini ılımlı denetim ile yapabilirler. Tipik olarak çocuklukta iletişim becerilerini kazanırlar ve topluluk içindeki grup evlerinde olduğu gibi denetimli ortamlarda başarılı bir şekilde yaşayabilir.

Ağır düzeyde zihinsel yetersizlik

Ağır düzeyde zihinsel yetersizlik nüfusun yaklaşık% 3–4’ü ciddi şekilde görülmektedir. Ağır derecede zihinsel yetersizliği olan bireylerin IQ skorları 20-40 arasındadır. Çok temel öz bakım becerileri ve bazı iletişim becerileri konusunda uzman olabilirler.

Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizlik

Zihinsel yetersizliği olan nüfusun sadece% 1-2’si olarak sınıflandırılmaktadır. Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireylerin 20-25 yaş altı IQ puanları vardır. Uygun destek ve eğitim ile temel öz bakım ve iletişim becerilerini geliştirebilirler. Gecikmeleri genellikle eşlik eden nörolojik bozukluktan kaynaklanır. . Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan bireyler yüksek düzeyde bir yapıya ve denetime ihtiyaç duyarlar.

NEDENLERİ VE BELİRTİLERİ

Düşük IQ puanları ve uyarlama becerilerindeki sınırlamalar zihinsel yetersizliğin belirtileridir. Saldırganlık, kendine zarar verme ve ruh hali bozuklukları bazen yetersizlikle ilişkilidir. Semptomların şiddeti ve ilk ortaya çıkma yaşı nedenine bağlıdır. Zihinsel yetersizliği olan çocuklar, beklenenden daha sonra gelişimsel dönüm noktalarına ulaşırlar. Gecikme, kromozomal veya diğer genetik bozukluklardan kaynaklanıyorsa, genellikle bebeklik döneminde belirgindir. Gecikme, çocukluk hastalıkları veya yaralanmalarından kaynaklanıyorsa, bir zamanlar kolay olan öğrenme ve uyarlama becerilerinin aniden ustalaşması zor veya imkansız hale gelebilir.
Vakaların yaklaşık% 40’ında zihinsel yetersizliğin nedeni bulunamamıştır.

TEŞHİS

Zihinsel yetersizlikten şüpheleniliyorsa, herhangi bir organik semptom sebebini bulmak için derhal kapsamlı bir fizik muayene ve tıbbi öykü yapılmalıdır. Hipertiroidizm ve PKU gibi durumlar tedavi edilebilir. Bu koşullar erken keşfedilirse, geriliğin ilerlemesi durdurulabilir ve bazı durumlarda kısmen tersine çevrilebilir. Beyin hasarı gibi nörolojik bir nedenden şüpheleniliyorsa, çocuk test için bir nöroloğa veya nöropsikoloğa sevk edilebilir.

Mevcut tıbbi ve okul kayıtlarından (varsa) ve ebeveynlerle yapılan görüşmelerden eksiksiz bir tıbbi, aile, sosyal ve eğitim bilgisi derlenir. Çocuklara öğrenme yeteneklerini ve entelektüel işleyişlerini ölçmek için testler  verilir. Bu testler arasında Stanford-Binet  Ölçeği, Wechsler Ölçeği, Wechsler Okul Öncesi ve Birincil Zeka Ölçeği ve Çocuklar için Kaufman Değerlendirme testi bulunmaktadır. Bebekler için Bayley Bebek Gelişimi Ölçekleri motor, dil ve problem çözme becerilerini değerlendirmek için kullanılabilir. Ebeveynler veya diğer bakıcılar ile yapılan görüşmeler, çocuğun günlük yaşamını, kas kontrolünü, iletişimini ve sosyal becerilerini değerlendirmek için kullanılır. Woodcock-Johnson Bağımsız Davranış Ölçekleri ve Vineland Uyarlanabilir Davranış Ölçeği (VABS) bu becerileri değerlendirmek için sıklıkla kullanılmaktadır.

TEDAVİ

Ülkemizde zihinsel yetersizliği olan çocuklara, okul sisteminde 3 ila 21 yaş arasında ücretsiz test ve uygun, bireyselleştirilmiş eğitim ve beceri eğitimi alma hakkı verilmektedir. Üç yaşın altındaki çocuklar için, çocukları değerlendiren, tavsiyelerde bulunan ve tedavi programlarına da başlanmalıdır. Pek çok günlük okul, yetersizliği olan çocukların banyo yapmak ve kendilerini beslemek gibi temel becerilerde eğitmesine yardımcı olmak için mevcuttur. Ders dışı etkinlikler ve sosyal programlar da yetersizliği olan çocukların ve ergenlerin özgüven kazanmalarına yardımcı olmak için önemlidir.

Bağımsız yaşam ve iş becerileri eğitimi çoğu zaman yetişkinliğin erken döneminde başlar. Eğitim seviyesi geciktirme derecesine bağlıdır. Hafif derecede yetersizliğe sahip olan insanlar, bağımsız olarak yaşamak ve dışarıda çalışmak için gereken becerileri edinirler. Orta derecede zihinsel yetersizliğe sahip olan kişiler için genellikle bir grup evinde veya başka bir konut ortamında yaşayan denetimli topluluk gerekir.

Aile terapisi, zihinsel yetersizliği olan akrabaların başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Ayrıca ebeveynlerin suçluluk veya öfke duygularıyla başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Zihinsel yetersizliği olan kişilerin tüm potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olmak için destekleyici, sıcak bir ev ortamı şarttır.

PROGNOZ

Hafif ile orta derecede zihinsel yetersizliği olan kişiler sıklıkla kendi kendine yeterliliklerini elde edebiliyor ve mutlu ve tatmin edici hayatlar sürdürebiliyorlar. Bu hedeflere ulaşmak için uygun ve tutarlı eğitim, topluluk, sosyal, aile ve mesleki desteklere ihtiyaçları vardır. Genel görünüm, ağır ve çok ağır düzeyde olanlar için daha az umut vericidir. Çalışmalar, bu kişilerin daha kısa bir yaşam beklentisi olduğunu göstermiştir. Genellikle ciddi yetersizlikle ilişkilendirilen hastalıklar daha kısa ömürlü olmalarına neden olabilir. Down sendromlu insanlar ileride Alzheimer hastalığını karakterize eden beyin değişikliklerini geliştirecek ve bu hastalığın klinik semptomlarını da geliştirebileceklerdir.

ÖNLEME

Kızamık ve Hib gibi hastalıklara karşı immünizasyon, zeka geriliğine neden olabilecek hastalıkların çoğunu önler. Ek olarak, tüm çocuklar, çocuk bakımlarının bir parçası olarak rutin gelişimsel taramaya tabi tutulmalıdır. Tarama özellikle ihmal edilebilecek, yetersiz beslenebilecek ya da hastalık üreten koşullarda yaşayan çocuklar için çok önemlidir. PKU ve hipertiroidizm için yenidoğan taraması ve acil tedavi genellikle bu bozuklukları geciktirmeyi önleyecek kadar erken yakalayabilir.

İyi doğum öncesi bakım, geriliği engellemeye de yardımcı olabilir. Hamile kadınlar, alkol tüketiminin riskleri ve hamilelikte iyi beslenmenin sürdürülmesi ihtiyacı konusunda eğitilmelidir. Amniyosentez ve ultrasonografi gibi testler, bir fetüsün rahimde normal bir şekilde gelişip gelişmediğini belirleyebilir.