BEDENSEL ENGELLİ BİREYLER DESTEK EĞİTİM PROGRAMI

Fiziksel yetersizliği olan bir kişi, çalışma dahil günlük yaşam aktivitelerinin bir veya daha fazla yönünde bir dezavantaj veya kısıtlama oluşturan lokomotor ve nörolojik kökenli bir yetersizliği olan bir kişi olarak tanımlanmaktadır.

Fiziksel yetersizliği olan bireyler için eğitimin genel amacı, bireylerin gelişimine odaklanmış, bireylerin bağımsız yaşam için temel günlük yaşam becerilerini öğretmektir.

Fiziksel yetersizliğin bireyin, hareketlilik, duruş ve el becerisini etkileyebilecek çeşitli derecelerde zayıflıklara ve uzuvların koordinasyonuna neden olabilir. Kalp hastalıkları gibi diğer fiziksel problemler zayıf egzersiz toleransına ve düşük fiziksel uygunluğa neden olabilir. Tüm bunlar doğrudan bireylerin sıradan okul rutinleriyle başa çıkma zorunluluğuyla sonuçlanabilir ve çevreyi keşfetme ve anlama yeteneklerini sınırlayabilir.

FİZİKSEL YETERSZİLİĞİN NEDENLERİ

1-SEREBRAL PALSİ

Serebral Palsi, çocuklukta en sık rastlanan fiziksel yetersizlik durumudur. Gelişimini tamamlamamış beynin; doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası dönemde hasar görmesi nedeniyle oluşur.

Serebral Palsi ilerleyici değildir. Travmaya uğramış beyne erken müdahale edilmesi ve hayat boyu rehabilitasyon uygulamasıyla önemli gelişmeler sağlanabilmektedir.

Prematüre doğum, düşük kilolu doğum, kanın pıhtılaşma problemleri, anne – bebek arasında kan uyuşmazlığı, gebelikte ya da doğum esnasında bebeğin oksijensiz kalması, beyin kanamaları, hamilelik döneminde annenin, bebeğin sinir sistemini etkileyecek, bakteriyel ya da viral enfeksiyon yaşaması, annenin hamilelik döneminde alkol, sigara, uyuşturucu kullanması veya çeşitli ilaçlar kullanması, yaşadığı psikolojik sorunlar ve karın bölgesine gelen darbeler serebral palsi’ye neden olabilir.

Spastik Serebral Palsi; beyinde hasar gören bölgeye bağlı olarak vücudun farklı kısımlarını etkileyebilir:

Hemipleji (Tek Taraflı)
Vücudun bir tarafı (bir kol ve bir bacak) etkilenmektedir.

Kuadripleji (Dört Taraflı)
Hem kollar hem de bacaklar etkilenmektedir. Gövde, yüz ve ağız kasları da sıklıkla etkilenmektedir.

Dipleji (İki Taraflı) 
İki bacak da etkilenmektedir. Kollar az derecede etkilenebilir.

Ataksik: Beyincik zedelenmesi nedeniyle serebral palsi’li  bireyin dengesi etkilenmektedir. Dengesiz, koordinasyonu bozuk ve titrek hareketler görülür.

Diskinetik: Beyinde, korteks ile beyin sapı arasındaki hareketin akıcılığı ve kontrolünü düzenleyen sinir hücresi gruplarının zedelenmesinden kaynaklanmaktadır. Bu bölgelerin hasarında istenen hareketler düzgün şekilde yapılamaz. Kişide dönme, bükülme, kasılma şeklinde istemsiz hareketler görülür.

Karışık:Spastik, Ataktik ve Diskinetik’in aynı anda görüldüğü karışık tip bulunmaktadır.

Seebral Palsi’li  bireylerin günlük hayattaki etkilenimlerini ifade etmek amacıyla geliştirilmiş bir sınıflamadır.

Seviye I: Herhangi bir kısıtlılık olmaksızın yürünür ancak koşarken ve zıplarken problem yaşanır.

Seviye II: Minimum destek veya koltuk değneği ile yürünür. Günlük hayatta az miktarda hareket kısıtlılıkları yaşanır.

Seviye III: Yürümek için koltuk değneği veya yürütece ihtiyaç duyulur. Günlük hayatta hareket kısıtlılığı vardır.

Seviye IV: Yürümek veya yürüteci kullanmak için yardıma ihtiyaç duyulur ve hareket için tekerlekli sandalye gereklidir.

Seviye V: Hareket ileri derecede kısıtlıdır. Yardımcı alet ve uyarlamalar için de desteğe ihtiyaç duyulur.

BELİRTİLERİ :

Motor gelişim aşamalarında gecikme (oturma, dönme, yürümenin gecikmesi gibi)

Oturmuş ya da yüzükoyun uzanmış pozisyondayken kafasını kaldırmakta zorlanma

Duruş bozukluğu (bebeğin bir kolunu ya da bacağını diğerine göre farklı pozisyonda tutması)

Vücudunun bir yanını kullanma eğilimi

Kasların fazla gergin ya da gevşek olması

Kas kontrolünün zayıf olması

Beslenme ve yutma güçlüğü

Normalin dışında refleks hareketlerin görülmesi

6 Aydan Küçük Bebeklerde (İlk 6 Ay)

Sırtüstü yatarken bebeği kucakladığınızda, kafasının geri düşmesi

Bebek, aşırı derecede kasılmış veya gevşek ve sarkmış durması

Bebeği kollarınızın arasına aldığınızda, sırtını ve boynunu aşırı geriye doğru alıyor ve kendisini sizden uzağa itmeye çalışması

Bebeği kucakladığınızda, bacakları aşırı kasılı veya makaslama pozisyonunda olması

6 Aydan Büyük Bebeklerde (6-10 Ay)

Sağına ve soluna yuvarlanmaması

Ellerini birlikte kullanamaması

Elini ağzına götürmekte zorluk yaşaması

Bir elini uzatabilmek için diğer elini sıkılı, yumruk pozisyonunda tutması

10 Aydan Büyük Bebeklerde

Bağımsız oturamaması

Asimetrik bir şekilde emekleyememesi (bir tarafa daha fazla ağırlık vererek),

Bir taraftaki kol ve bacakla itme hareketini yaparken, diğer taraftaki kol ve bacağı sürükleyerek ilerlemesi

Kalça veya dizlerinin üzerinde hareket edebiliyor ancak dört uzvunu (kol ve bacaklar) kullanarak emeklemeyi gerçekleştirememesi

erken dönem belirtilerindendir.

2-Merkezi Sinir Sistemini Etkileyen Dejeneratif, Metabolik ve Genetik Kökenli Hastalıklar:

Motor gelişim geriliğine bağlı hareket ve fonksiyon kayıplarına yol açar. (Down sendromu, Subakut sklerozan panensefalit, Joubert sendromu, Rett sendromu, Prader-Willi sendromu, Williams sendromu vb. )

3-Mental Motor Retardasyon (MMR) (Mental Motor Gerilik):

Zekâ, duyu, algı ve motor bozukluklarının  çeşitli oranlarda bir arada görüldüğü durumu ifade eden genel bir başlıktır.

4-Doğuştan Kol Felci (Brakial Pleksus Yaralanması):

Doğum sırasında kola giden sinirlerin zedelenmesine bağlı olarak ortaya çıkan, hareket ve duyuyu etkileyen felç tablosudur. Tek taraflıdır. Etkilenen kolda tamamen bir felç tablosu olabileceği gibi ağırlıklı olarak elde ya da omuz çevresindeki kasların zayıflığı ile de seyredebilir.

5-Omurilik Kapanma Defektleri (Spina Bifida-Meningomyelosel):

Omuriliğin ve omurilik sıvısının dışarıya doğru kese şeklinde fıtıklaştığı ve bacaklarda tek ya da çift taraflı değişen derecelerde felçlere neden olan bir hastalıktır. Bazı hastalarda beyin omurilik sıvısının dolaşımının beyin içinde kapalı kalması sonucu beyinde birikmesi ve buna bağlı başın büyüdüğü (hidrosefali) görülebilir. Hidrosefali beyin gelişimini ciddi olarak engelleyebilecek bir durumdur.

6-Doğuştan Kas Hastalıkları:

İskelet kas yapısındaki bozulma ve buna bağlı ilerleyici kas güçsüzlüğü ile seyreden, doğumdan itibaren ortaya çıkan bir grup yetersizliktir. Kas güçsüzlüğünün yanı sıra eklem sertlikleri, şekil bozuklukları ve ilerleyici sakatlık meydana gelebilir.

7-Travmatik Nedenli Merkezi Sinir Sistemi Yaralanmaları:

Çoğunlukla trafik kazası, yüksekten düşme, ateşli silah yaralanmaları gibi kazalar sonucunda oluşmakta ve sinir sisteminde geçici ya da kalıcı özre neden olmaktadır.

8-Süreğen Hastalıklardan Kaynaklanan Motor Gelişim Gerilikleri:

Doğuştan ya da sonradan oluşabilen, yaşam boyu devam eden ve /veya ilerleyici, ince ve kaba motor gelişim becerilerinde yetersizlik ortaya çıkaran durumları tanımlar (epilepsi, osteogenesis imperfekta ).